آداب و دعاهای استفاده از تربت

آداب و دعاهای استفاده از تربت

روایات در مورد آداب و دعاهایی که موقع برداشتن تربت از زمین کربلا یا موقع خوردن آن وارد شده متعدد و مختلف است، که چون از امور مستحبی به شمار می رود عمل کردن به هر یک بلا مانع است. در این بخش به برخی از این روایتها اشاره می کنیم [1] .

امام صادق علیه السلام فرمود: خدای تعالی تربت امام حسین علیه السلام را شفای هر دردی و امان از هر ترسی قرار داده است. پس هرگاه کسی خواست آن را بر دارد آن را بوسیده بر دیدگانش بگذارد و بر بدن خویش مالیده بگوید:

اَللّهَّم بِحَقِّ هذِهِ التُّربَةِ وَ بِحَقِّ مَنْ حَلَّ بِها وَ ثَوی فیها وَ بِحَقِّ أَبیهِ وَ أُمِّهِ وَ أخیهِ وَ الأئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ وَ بِحَقِّ الْمَلائِکَةِ الحافّینَ بِهِ إلاَّ جَعَلْتَها شفاءً مِنْ کُلِّ داءٍ وَ بُرْءاً مِنْ کُلِّ مَرَضٍ وَ نَجاةً مِنْ کُلِّ آفَةٍ وَ حِرْزاً مِمّا أَخافُ وَ أَحْذَر. «خداوندا! به حق این تربت و به حق آن عزیزی که در او جای گرفته و به خاک سپرده شده است، و به حق پدر و مادر و برادر و فرزندانش و به حق فرشتگانی که گرد او حلقه زده اند تو را سوگند می دهم که این تربت را شفا از هر بیماری، بهبودی از هر مرض، نجات و خلاصی از هر آفت، و پناه من از هر چیزی که از آن ترسناک هستم و حذر می کنم قرار دهی». و پس از آن از تربت استفاده کند. راوی گوید: «من


در تمام عمر همان گونه که حضرت فرمودند عمل کردم و خدا را شکر می کنم که هیچ مشکلی برایم پیش آمد نکرد» [2] .

جابر جُعْفی گوید: حضور امام پنجم حضرت باقر العلوم علیه السلام شرفیاب شده و از دردها و بیماریهای مختلف شکایت کردم و عرض کردم هرگاه بعضی را مداوا می کنم و به بعضی دیگر ضرر می رسد. حضرت فرمود: «عَلَیکَ بِتُرْبةِ الحُسین بنِ علیِّ علیهماالسلام». یعنی: بر تو لازم است که از تربت امام حسین علیه السلام استفاده کنی.

عرض کردم: بسیار مصرف کرده ام، ولی نتیجه ای نگرفته ام.

جابر گوید: دیدم غضب در چهره ی مولایم نمودار شد. عرض کردم: به خدا پناه می برم از غضب شما! حضرت با عصبانیت بلند شده و به اندازه ی یک حبّه [3] (خاک) در دست گرفته و عنایت فرمود و سپس فرمود: «از این استفاده کن».

جابر گوید: به مجّرد استعمال آن عافیت یافته و بهبودی کامل برایم حاصل شد. عرض کردم: این چه بود که به این سرعت مرا شفا داد؟

فرمود: «این همان چیزی است که تو می گویی از آن سودی نبرده ای».

عرض کردم: ای سرور من، دروغ نگفتم بلکه مقصودم این بود که شاید مطلبی نزد شما باشد تا یاد بگیرم که (تعلّم در محضر شما) از آنچه خورشید بر آن می تابد نزد من محبوبتر است.


حضرت فرمودند: هرگاه خواستی تربت را (از زمین کربلا) برداری در آخر شب این کار را انجام بده. به آب خالص غسل کن و پاکترین لباسهایت را بپوش و خود را با سُعد [4] خوشبو کن. سپس داخل حرم مطهر شده، نزد سر مبارک آن حضرت ایستاده و چهار رکعت نماز بخوان: در رکعت اوّل سوره ی حمد و یازده مرتبه سوره ی کافرون، و در رکعت دوم سوره حمد و یازده مرتبه سوره ی قدر بخوان و در قنوت بگو: لا اِلَه اِلاّ اللّهُ حَقَاً حَقّاً، لا اِلَه اِلاّ اللّهُ عُبُودیةً وَ رِقّاً، لا اِلَه اِلاّ اللّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ، أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ هَزَمَ اَلْأَحْزابَ وَحْدَهُ. سُبحانَ اللّهِ مالِکِ السماوات وَ ما فیهِنّ وَ ما بَیْنَهُنَّ، سُبْحانَ اللّهِ ذیِ العَرْشِ العَظیمِ وَ الْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ العالَمین.

یعنی: «به درستی و راستی و حقیقت اعتراف می کنم که جز خدای یکتا خدایی نیست، از (سر اخلاص و) بندگی و عبودیت اقرار می کنم که جز خدای یکتا خدایی نیست. (و باز تکرار می کنم) جز خدای یکتا خدایی نیست، یکتای یکتا. وعده ی خویش را عملی کرد، و بنده ی خویش (یعنی پیامبر صلی اللَّه علیه و آله) را یاری کرد و به تنهائی احزاب دشمن را شکست داد. منّزه است خدای تعالی مالک آسمانها و آنچه در آسمانها و بین آنهاست. منزه است خدای تعالی که صاحب عرش با عظمت است، و حمد مخصوص خدای تعالی است که پروردگار جهانیان است».

سپس رکوع و سجود به جا آورده (و این دو رکعت را تمام می کنی و سلام می دهی)، پس از آن دو رکعت دیگر می خوانی.


در رکعت اول سوره حمد و یازده مرتبه سوره توحید و در رکعت دوم سوره حمد و یازده مرتبه سوره فتح و در قنوت نیز همان ذکری که در قنوت نماز پیشین گفته شده می خوانی. پس از تمام شدن نماز، سر به سجده گذاشته و هزار مرتبه می گویی: شکراً. پس از آن بلند می شوی و به قبر چسبیده می گویی: یا مَوْلایَ، یَا بْنَ رَسُولِ اللّه إنّی آخذٌ مِنْ تُرَبَتِکَ بِإذْنِکَ، اَللّهّمَّ اجْعَلْها شِفاءً مِنْ کلِّ داءٍ وَ عِزّاً مِنْ کُلِّ ذُلٍّ، وَ أمْناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ، وَ غِنیً مِنْ کُلِّ فَقْرٍ لی وَ لجمیعِ المُؤْمِنینَ وَ اَلمُؤْمِنات.

یعنی: «ای آقای من! ای فرزند پیامبر! با اجازه ی شما قدری از تربت شما برمی دارم. خداوندا! تربتی که برداشتم شفای از هر درد، عزت و سر بلندی از هر خواری و ذلت، امنیت از هر ترس و بی نیازی از هر فقر قرار بده، برای من و برای همه ی مردان و زنان با ایمان».

و با سر انگشت سه مرتبه خاک برداشته و در پارچه ی پاکی یا شیشه ای گذاشته و آن را با انگشتر عقیقی که بر آن نوشته باشد: ماشاءَ اللّهُ لاقُوَّةَ إلاّ باللّه أستغفُر اللّهَ، مُهر می کنی. اگر خدای تعالی بداند که در نیت خویش صادق هستی در این سه مرتبه بیش از هفت مثقال نمی توانی برداری، و این داروی هر دردی خواهد بود، چنان که دیدی [5] .

مناسب است هنگام استفاده ی از تربت یکی از دعاهای آن خوانده شود. در این جا به چند روایت از امام صادق علیه السلام بسنده می کنیم:

«اَللّهُمَّ إنّی أسَألُک بِحَقِّ اَلملِکِ الَّذی قَبَضَها وَ بِحَقِّ النَبَیِّ الذّی خَزَنَها وَ بِحَقِّ الوَصّیِّ الّذی هُوَ فیها أنْ تُصَلِیّ عَلی مُحَّمدٍ وَ آلِ محمّدٍ وَ أَنْ تَجَعَل


لی فیها شِفاءً مِنْ کلِّ داءٍ وَ عافِیةً مِنْ کلّ بَلاءٍ وَ أماناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ، بَرِحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمین وَ صلَی اللّهُ عَلی مُحمّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّم [6] «.

یعنی: «بار الها! به حق فرشته ای که از این تربت برداشت، و به حق پیامبری که آن را نگهداری کرد، و به حق آن وصی که در او (به خاک سپرده شده) است از تو درخواست می کنم بر حضرت محمد و آل محمد درود فرست و این تربت را برای من شفای از هر درد، عافیت از هر بلا و امنیت از هر ترس قرار ده، به رحمت و مهربانیت ای مهربان ترین مهربانان. درود و سلام خداوند بر محمد و آلش باد».

«اللّهُمَّ إنّی أَشْهَدُ أَنَّ هذِهِ الُتْربةَ، تربةُ وَلیِّکَ صَلی اللَّهُ عَلیهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّها شِفاءٌ مِنْ کُلِّ داءٍ وَ أَمانٌ مِنْ کُلِّ خَوْفٍ لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ لی بَرِحْمَتِکَ، وَ أشْهَدُ أنَّ کلَّ ما قیلَ فیهِم وَ فیها هَوَ الحَقٌّ مِنْ عِندِکَ وَ صَدَقَ المُرْسَلُون» [7] .

یعنی: «خداوندا! تو را گواه می گیرم که این تربت، تربت ولیّ توست. درود خداوند بر او باد و شهادت می دهم که این تربت شفای هر درد و امان از هر ترس است برای کسی که تو بخواهی از بندگانت، و برای من به رحمت تو. شهادت می دهم فضائلی که درباره ی آنها (که در او به خاک سپرده شده اند) و درباره ی خود تربت گفته شده حق است و فرستادگان خداوند راست گفته اند».


«بِسمِ اللّهِ وَ باللّهِ اَللّهُمَّ اَجْعَلْهُ رِزْقاً واسِعاً وَ عِلْماً نافِعاً وَ شِفاءً مِنْ کُلِّ داءٍ إنَّکَ عَلی کُلِّ شَی ءٍ قَدیر» [8] .

یعنی: بنام خدا و به (یاری) خدا. خدایا! این تربت را روزیِ وسیع، علمی سودمند و شفای همه ی دردها قرار بده البته که تو بر هر کاری قدرت داری.

تذکر

گرچه ظاهر این گونه روایتها دخیل بودن ادعیه و امور مذکور در شفا یافتن است، ولی بسیاری از عالمان و بزرگان با توجه به اطلاق نصوص فرموده اند: «اینها باعث تکمیل فضیلت و سرعت تأثیر و زیادتی بهبودی و مانند آن است» [9] .

پاورقی

[1] کامل الزیارات: ص 285 -280، بحار: ج 101 ص 140 -127، مستدرک: ج 2 ص 222 -221، مفاتیح الجنان: ص 474 -472 آداب تربت امام حسین علیه‏السلام.

[2] وسائل: ج 10 ص 410 -409، بحار: ج 101 ص 119.

[3] حبّه: به اندازه‏ی دو دانه‏ی جو، یک ششم از یک دهمِ دینار منجد الطلاب.

[4] نوعی عطر است.

[5] بحار: ج 101 ص 139 ،138، به نقل از مزار کبیر، مستدرک: ج 2 ص 221 ،220.

[6] مکارم الأخلاق: ص 167، دعوات راوندی: ص 187، بحار: ج 101 ص 132، مستدرک: ج 2 ص 221.

[7] مکارم الأخلاق: ص 167، دعوات راوندی: ص 187، بحار: ج 101 ص 132، مستدرک: ج 2 ص 221.

[8] کامل الزیارات: ص 284، بحار: ج 101 ص 129، مستدرک: ج 2 ص 221 (چاپ اسلامیه).

[9] بحار: ج 60 ص 160، جواهر الکلام: ج 36 ص 360 و 364.